توضیحات
۱از اواخر قاجاریه تا سال ۱۳۱۶ کشور ایران به ۲۷ بخش تقسیم شده بود که بوشهر، بنادر و جزایر خلیج فارس یکی از این بخشها محسوب میگردید. از سال ۱۳۱۶ در تقسیمات جدید کشوری، بوشهر و توابع آن یکی از شهرستانهای استان هفتم (فارس) محسوب شده و جزء قلمرو استانداری فارس گردید. در سال ۱۳۳۹ تغییراتی در تقسیمات سیاسی کشور داده شد و بوشهر و توابع آن به نام فرمانداری کل بنادر و جزایر خلیج فارس به مرکزیت بوشهر از استان فارس جدا گردید.
تأسيس نخستين مدرسه جديد در فارس
نخستين مدرسه جديد در فارس ، در سال 1278 هـ .ش (1278 ش) در بوشهر تأسيس يافت . متن حکم تاسیس بدین صورت بوده است :
چون جناب جلالت مآب اجل اكرم آقای دریابیگی امیر تومان حکمران بنادر فارس دام اقباله العالی برای مدرسه ملی مظفريه موسوم به سعادت که به مبارکی و میمنت در بندر بوشهر تأسیس و ایجاد نموده، از انجمن معارف خواهش کرده بودند، یک نفر معلم با علم و اطلاع از تربیت تعلیم و تعلم و وضع جديد خاصه از ترتیبات تحصيلات مدرسه افتتاحیه از انجمن معارف مأمور روانه بوشهر شود، لهذا جناب فضایل مآب آقا شیخ محمدحسین کازرونی که به زیور امانت و دیانت آراسته و به كمال فضل و ادب پیراسته و از علوم عربیت و ادبيت و حکمت کاملا با اطلاع و از معلمین درجه اول مدرسه افتتاحیه است، که از ابتدای افتتاح مدرسه مزبوره در آنجا مشغول تدریس و از وضع و ترتیبات كماينبغي مستحضر است، برای این کار منتخب و با دستورالعمل لازم روانه مقصد گردید. امیدواری در این خدمت به ملت و عالم انسانیت بر طبق نیات مقدسه انجمن معارف رفتار نموده و به توفیقات الهی موفق گردد. انشاءا… تعالی
مدرسه سعادت بوشهر ۱۳۱۸ هجری قمری
(بوشهر تا سال 1339 خورشيدي ، جزء استان فارس بود . از لحاظ جغرافياي طبيعي آن بندر و توابع آن ، حد نهايي جنوب خاك فارس و جزء لاينفك آن مي باشد .
طبق تصويب نامه تقسيمات وزارت كشور در تاريخ ياد شده از فارس جداشد و به صورت فرمانداري كل درآمد و در سال 1365 خورشيدي تبديل به استانداري شد .
احمدخان دريابيگي حكمران بوشهر در سال 1277 هـ .ش. ، از انجمن معارف تهران درخواست اعزام مديري براي تأسيس مدرسه جديد در بوشهر كرد .
از جمله وقايع مهم در زمان دريابيگي تدريس زبان انگليسي در مدرسه سعادت بود . زيرا اولياء اطفال از اينكه فرزندانشان زبان فرنگيها را بياموزند اكراه داشته و از طرفي چون داد و ستد در بندر بوشهر در امر صادرات و واردات احتياج به داشتن زبان انگليسي بود از طرف عده اي از مراجع تقليد آن زمان آيات عظام آخوند ملامحمدكاظم خراساني ، سيد محمدكاظم يزدي ، آقا شيخ عبداله مازندراني ، حاج ميرزا حسين و حاج ميرزا خليل حليت و يا حرمت تحصيل زبان انگليسي و فرانسه را براي آشنا شدن به امور بازرگاني استفتا كردند . جواب آن آقايان به اين مضمون رسيد كه تحصيل زبان خارجه حرمت ذاتي ندارد . بلافاصله تدريس زبان انگليسي در مدرسه سعادت بر تدريس ديگر درسها افزوده شد و دريابيگي شاهزاده اسداله ميرزا را براي تدريس دروس رياضي و زبان انگليسي و فرانسه از تهران طلبيد و با حقوق ماهي يك صد تومان استخدام كرد . انجمن معارف “ شيخ محمدحسين سعادت بوشهري ” ، معلم فاضل مدرسه افتتاحيه و عضو انجمن معارف تهران را براي اين منظور ، به بوشهر اعزام نمود . شيخ محمدحسين سعادت نخستين فرهنگ ساز پيشرو در سرزمين فارس بود كه به سال 1282 هـ . ق. در نجف اشرف به دنيا آمد . جد اعلاي او شيخ عبدالعالي از اهالي شبانكاره فارس با خانواده اش به بوشهر رفت و در آنجا رحل اقامت افكند . پدرش شيخ محمدعلي و جدش شيخ عبدالكريم از مجتهدين مورد احترام بوشهر به شمار مي رفتند . شيخ محمدعلي چون مدت بيست و دو سال در كازرون به تدريس علوم ديني و ترويج شرع مبين پرداخته به كازروني هم شهرت يافته است . شيخ محمدحسين در نجف اشرف به تحصيل فقه و اصول و حكمت الهي و ادبيات فارسي اشتغال ورزيده و پس از كسب فضائل به تهران رفت و در سال 1316 هـ . ق. به تدريس ادبيات در مدرسه تازه تأسيس افتتاحيه مشغول شد و درسال 1317 هـ . ق. از طرف وزارت علوم مأمور تأسيس مدرسه به سبك جديد در بوشهر گرديد و مدرسه سعادت مظفري را در آنجا بنيان گذاشت و مدت 16 سال آن مدرسه را در كمال نظم و قدرت اداره كرد . شيخ محمدحسين با حفظ سمت مديريت مدرسه مظفري مدت 5/4 سال از اواسط سال 1329 تا 1334 هـ .ق. رياست اداره معارف بنادر جنوب را به عهده داشت . در سال 1334 هـ .ق. به شيراز آمد و به خدمات فرهنگي خود ادامه داد . در سال 1342 هـ .ق. در دوره چهارم مجلس شوراي ملي از طرف مردم لارستان به نمايندگي انتخاب گشت و پس از آن به رياست اداره معارف بنادر جنوب منصوب شد و در سال 1346 هـ .ق. رياست مدرسه متوسطه و ابتدائي شعاعيه به او واگذار شد و در سال 1349 هـ .ق. به عضويت اداره تحقيق فارس و دبيري دبيرستانها اشتغال داشت . او چندين بار در مقام كفالت اداره معارف فارس انجام وظيفه كرده و در تيرماه 1312 خورشيدي كه مرحوم فيوضات به تهران منتقل شد شيخ محمدحسين به كفالت اداره معارف فارس پرداخت و در همين سمت بود كه ناگهان درگذشت و با تشييع و تجليل هرچه تمامتر در محوطه شرق آرامگاه شاه داعي الي الله رخ در نقاب خاک کشید . مرحوم جواد كمپاني شاعر شيرازي در قطعه اي تاريخ وفات سعادت را كه مصادف با دوم شوال 1354 هـ . ق. بوده است چنين سروده است :
شيـخ محمدحسين سعادت اهـل فارس
رفت و به همراه او سعادت و علم رفت
“جواد” طرز “وقار” سر ز ارادت برآر
به سال فوتش بگو : سعادت و علم رفت
« 1354 هـ . ق. »
شيخ محمدحسين سعادت چند كتاب تأليف كرده از جمله : تاريخ خليج فارس ، رساله اي در منطق كه هنوز اين دو تأليف به چاپ نرسيده است . سومين تأليف او تاريخ مختصر ايران است كه براي تدريس در مدارس به صورت سؤال و جواب و از روي تاريخ ايران آقاخان محلاتي تنظيم شده و دربمبئي به چاپ رسيده است و سالها درمدارس تدريس مي شده است . مرحوم سعادت فاقد دست چپ بوده . زيرا به علت مرضي كه در آن بروز كرده به هندوستان رفته و آنرا قطع كرده اند .
شيخ محمدحسين سعادت در سال 1278 هـ .ش. نخستين مدرسه جديد را در آن بندر ، بنيان گذاشت و برادرش شيخ عبدالكريم
را به نظامت و شيخ محمدباقر بهبهاني ، مكتب دار مكتب خانه احمديه را به معلمي آن مدرسه برگزيد . مدرسه ، از همان آغاز ، به نام سعادت مشهور گرديد .
تا 2 ماه كسي فرزند خود را به آن مدرسه نفرستاد ، ولي در اثر آشنايي و آگاهي از شخصيت شيخ محمدحسين و برادرش و سوابق خانوادگي آنان ، كم كم فرزندان خود را به آن مدرسه سپردند به گونه اي كه در مدت يكسال تعداد شاگردان به 350 نفر رسيد . دريابيگي كه استقبال مردم را از آن مدرسه احساس كرد ، در فكر احداث بنايي متناسب براي مدرسه افتاد و 2 هكتار از زمين هاي ملك التجار كه به حاج معين التجار واگذار شده بود ، گرفت و ساختمان مدرسه را آغاز كرد و از بازرگانان و ثروتمندان ياري خواست ، ساختمان مدرسه شامل 6 كلاس بزرگ ،
يك سالن ، 4 راهرو و اتاقهاي مورد نياز بود . دريابيگي براي اينكه بتواند كمكي از مظفرالدين شاه بگيرد كلمه مظفري را بر نام سعادت اضافه كرد و نام مدرسه ، از آن تاريخ به سعادت مظفري تبديل شد . و طي تلگرافي از شاه كمك خواست . شاه هم مبلغ يك هزار تومان توسط اداره گمرك بوشهر براي بخشي از هزينه ساختمان حواله كرد .
هنوز ساختمان مدرسه به پايان نرسيده بود كه دريابيگي به تهران احضار شد و امور گمركات بنادر را به بلژيكي ها واگذار كردند ، ميرزا يانس ارمني كه مردي فرهنگ دوست بود به معاونت گمرك بوشهر منصوب شد و براي تأمين هزينه ساختمان و اداره مدرسه عده اي از بازرگانان و ثروتمندان را دعوت كرد و به آنان اهميت تشكيل مدارس جديد را گوشزد نمود .
محمد تقی فیلسوف به اتفاق دانش آموزان درجه پنجم
محمد تقی فیلسوف به همراه دانش آموزان درجه هشتم
محمد تقی فیلسوف
در نتيجه ، انجمني از آنان تشكيل يافت و قرار شد كه از اجناس وارداتي به گمرك ، عدلي يك شاهي و از اجناس صادراتي ، عدلي نيم شاهي به عنوان اعانه مدرسه ، به طور مستمر گرفته شود .
افرادي كه در انجمن به عنوان وكلا يا امناي مدرسه انتخاب شدند ، با كوشش و حُسن تدبير شيخ محمدحسين سعادت سال ها جمع و خرج مدرسه را زير نظر گرفتند و صورت جلسات را در دفتري منظم ثبت مي كردند .
نخستین کارمندان مدرسه سعادت بوشهر
یکی از شاخصترین این کارمندان محمد تقی فیلسوف بود . شيخ محمدتقي فيلسوف روانشاد فرزند شيخ محمدباقر مجتهد اصطهباناتي مقلب به شهيد رابع مدتها در مدرسه شريعت ، رحمت و شعاعيه به تدريس رياضيات ، علوم طبيعي ، فيزيك و شيمي اشتغال ورزيد و مدرسه اي به نام فارس بنياد نهاد كه پس از يكسال به علت كسر بودجه تعطيل شد . او در سال 1301 خورشيدي به دعوت امناي مدرسه سعادت بوشهر به آنجا رفت و مدت 6 سال مديريت مدرسه سعادت را داشت . فيلسوف از مديران لايق و دانشمند و علاقه مند به آموزش و پرورش بود و مدرسه سعادت را با طرز نويني اداره مي كرد و همه معلمين و دانش آموزان را به تحرك و انجام كارهاي دستي وا مي داشت . در زمان مديريت او در مدرسه سعادت بوشهر برنامه هاي آموزش حرفه اي ، استفاده از كارگاهها و آزمايشگاهها عملاً اجرا مي شد . دانش آموزان به ساختن لوازم اوليه زندگي و تحصيلي مبادرت مي كردند و ساختن واكس كفش ـ مركب گچ ـ تخته سياه ـ ميز و صندلي و تابلو سياه به دست محصلين و معلمين در آن مدرسه رواج داشت . او براي مدرسه سعادت آرمي تهيه كرد كه بر روي تابلو سردر مدرسه و نامه ها و كارنامه ها و پاكات نقش شده بود و اين آرم تا سال 1313 خورشيدي كه آن مدرسه دولتي شد به كار رفت .
فيلسوف مدتي رئيس دبيرستان سعادت و بعد سالها رئيس دبيرستان حيات بود و تا آخر عمر به تدريس در دبيرستانها اشتغال داشت. او در تيرماه سال 1333 خورشيدي در شيراز درگذشت.
در اواخر سال 1280 هـ .ش. مدرسه به ساختماني نيمه تمام انتقال يافت و از فرصت الدوله ، تقاضاي سرودن تاريخ بنا را كردند. او قطعه اي سرود كه بر روي سنگي ، نقر و در بالاي در مدرسه نصب كرده اند . آن قطعه چنين است :
شد چو بپا اين بنا به يُمن و سعادت
علم و ادب هر دو كرد رو به زيادت
نام سعـادت نهـاد بـانـي اش از خير
گشـت مــروج علـوم را بـه ارادت
منطـق فرصت سـرود از پـي تاريـخ
آمده ايـن مدرسه قرين به سعادت
که این مصرع آخر بر اساس حروف جمل سال ساخت بنا را مشخص می نماید که برابر با 1278 هجری شمسی است .
آمده این مدرسه قرین به سعادت
بدین تفصیل:
آ+م+د+ه+1+ی+ن
+م+د+ر+س+ه
+ق+ر+ی+ن+
ب+س+ع+ا+د+ت
1+40+4+5+1+10+
50+40+4+200+60+5+
100+200+10+50+2
+60+70+1+4+400
= 1317 قمری
دريابيگي در سال 1285 هـ .ش. بار ديگر به حكمراني بوشهر منصوب شد و كمك خود را به مدرسه از سر گرفت و ساختمان آن به پايان رسيد .
برگرفته از تاريخ آموزش و پرورش فارس
مدرسه سعادت بوشهر در سال ۱۳۱۸ هجری شمسی
ردیف جلو نشسته از راست : معتمدی، ساغری، محمدرحیم بوشهری، علینقی صحت زاده (رئیس معارف)، سیدضیاءالدين بلادی، علی خواجوئیان، احمد صالحی تعدادی از تجار و اعیان و اهالی بوشهر که شور ترقی در سر داشتند، و خواستار تعلیم و تعلم فرزندان خود به سبک نوین بودند، و حتی بعضی از آنها فرزندان خود را برای تحصیل به بعضی کشورهای اروپایی و هندوستان اعزام کرده بودند،
معلمین و شاگردان مدرسه سعادت بوشهر ( دوره پهلوی اول)
هنگامی که از ورود آقایان سعادت و اقدامات جدید آموزشی آنها مطلع گردیدند، با آشنایی قبلی که نسبت به فضيلت و تقوای آن دو برادر داشتند، از تأسیس مدرسة جديد استقبال نمودند، و عامه مردم بوشهر و به ویژه قشر فقیر و کم درآمد نیز با پیروی آنان از گشایش چنين مدرسه ای شادمان گردیدند.
تیم ورزشکاران مدرسه سعادت بوشهر
اهالی بوشهر با اعتقاد و اطمینانی که به امانت و دیانت آن دو برادر داشتند، فرزندان خود را برای تحصیل به مدرسه آورده، و هنوز شش ماهی از تأسیس مدرسه جدید نگذشته بود، که اولین جلسه امتحانی در مدرسه منعقد شد، و آقایان علماء و تجار و اعيان و مأمورین کشوی و لشکری دعوت شدند .
گروه پیشاهنگی مدرسه سعادت بوشهر
در اینجا ضروری می نماید به تعدادې از این مشاهیر اشاره نماییم.
اسماعیل رائین، مورخ و صاحب تالیفات عدیده در عرصه تاریخ نگاری مانند : فراماسونری در ایران (۳ جلد)، دریانوردی در ایرانیان (۲ جلد)، اسناد خانه سدان، حقوق بگیران انگلیس در ایران و…
٢- میرزا محمد خان بهار، مترجم و مولف آثاری چون: انشاء اعلى، دوستاران بشر، طلوع تمدن و .
۳- اسماعیل نوری زاده بوشهری، نویسنده و پژوهشگر تاریخی: ایران کنونی و خلیج فارس، اسرار نهضت جنوب و…
۴- رسول پرویزی، رمان نویس، شلوارهای وصله دار و لولی سرمست
۵- مصطفی خجسته، مدیر و نویسنده هفته نامه پیک خجسته در شیراز، مولف کتاب بحرین در دو قرن اخيرا
۶- میرزاحسین معتقد اهرمی (متخلص به معتقد ریشهری)، ادیب و شاعر مولف کتاب جواهرالزواج مجموعه اللطايف
۷- صادق چوبک، رمان نویس، مترجم و مولف کتابهایی چون: تنگسیر، چراغ آخر، انتری که لوطیش مرده بود ، خیمه شب بازی و…
۸- عبدالحسین شریفیان، مترجم كتابهای: ظهور و سقوط رایش سوم، خوشه های خشم، نفت و خاورمیانه و قدرت های بزرگ و آثار یگر
۹- حسن زنگنه، مترجم كتابهای: هجوم انگلیس به جنوب ایران، مشروطیت جنوب ایران، گزارش سالانه کاکس سرکنسول انگلیس در بوشهر، دریای پارس و کشورهای متصالح، چالش برای قدرت ثروت در جنوب ایران و آثار دیگر …
۱۰- عبدالرحیم جعفری، روزنامه نگار، صاحب مقالات عديده در نشریات سراسری و محلی
۱۱- حجت الاسلام سید محمدحسن نبوی، عالم ربانی، اديب و مترجم كتابهای راهنمای خلیج فارس، علم و نویسنگان بوشهر، و مجموعه مقالات کنگره شهید رئیسعلی دلواری (به کوشش)
۱۲- منوچهر آتشی، ادیب، شاعر، مترجم و مولف آثاری چون: فونتامارا، آهنگ دیگر، آواز خاک، یار – فلق و…
۱۳- محمدرضا نعمتی زاه، شاعر و صاحب آثاری چون: شعر کوچ، پس از سکوت، فصل خاکستر
۱۴- على باباچاهی، شاعر، صاحب آثاری چون: در بی تکیه گاهی، جهان و روشنایی های غمناک، آوا ریامران، شروه سرایی در جنوب ایران و…
۱۵- محمدحسین رکن زاده آدمیت، نویسنه و مورخ آثاری چون: فارس و جنگ بین الملل، دبيران تنگستانی، دانشمنان و سخنسرایان فارس (4 جلد).
۱۶- محمد باقر تنگستانی، روزنامه نگار و مدیر روزنامه ندای جنوب در دوره قاجار
۱۷- دکتر سید جعفر حمیدی، نویسنه آثاری چون: فرهنگنامه بوشهر، تاریخ سازان، تاریخ اورشليم ، وزیرکشان و…
۱۸- دکتر سید احمد کازرونی، ادیب و نویسنه آثاری چون: عشق در مثنوی معنوی، پژوهشی در اعلام تاریخی و جغرافیایی تاریخ بیهقی، و ساقی نامه در ادب فارسی و ..
۱۹- پرفسور محمود مشفقیان، دانشمند جهان اسلام و صاحب مقالات علمی فراوان در نشریات بین المللی
۲۰- دکتر ایرج نبی پور، فوق تخصص غدد و مولف کتابهایی چون پزشکی دریایی، پیش درآمدی بر تاريخ پزشکی خلیج فارس و معماری بوشهر سمفونی رنگ، نور و با و…
۲۱ – آیت الله غلامعلی صفایی بوشهری ( امام جمعه فعلی بوشهر ) مؤلف کتابهایی چون : ترجمه صحيفه سجایه، چهل چراغ آسمان عصمت، مغني الايب، وقت ظهور نزیک است و…
در پایان ضمن تشکر فراوان از جناب آقای دکتر مشایخی عضو کمیته همایش مدرسه سعادت که این اطلاعات اخیر را در اختیارمان قرار دادند .
نقد و بررسیها
هیچ دیدگاهی برای این محصول نوشته نشده است.